Sarrera: lehen kausa baten bilaketa

Gizateriaren aurrean dagoen galdera filosofiko sinesgarrienetako bat Jainkoaren existentzia da. Proposatutako argudio askoren artean, argudio kosmologikoa nabarmentzen da. Argudio honek unibertsoaren existentziak lehen kausa bat inplikatzen duela frogatzen saiatzen da, askoren ustez Jainkoa dela. Argudio kosmologikoa ez da teoria bakarra, argumentu-familia bat baizik, bakoitzak unibertsoaren existentzia azaltzea du helburu. Artikulu honetan, argudio kosmologikoa sakon aztertuko dugu, bere osagai nagusiak apurtuz eta zientzia eta filosofia modernoak denboraz kanpoko eztabaida honekin nola elkarreragiten duten aztertuko dugu.

Zer da argudio kosmologikoa?

Argudio kosmologikoa existitzen den orok kausa bat duela dioen ideian oinarritzen da. Unibertsoa existitzen den behaketa soiletik hasten da eta gero hori zergatik den azaltzen saiatzen da. Oinarrizko ideia da unibertsoaren existentziaren arrazoi nahiko edo lehen kausa egon behar dela, beste ezeren menpe ez dagoena. Interpretazio teistetan, lehen kausa hau Jainko gisa identifikatzen da.
Argudio kosmologikoaren aldaera desberdinak dauden arren, helburu komun bat dute: unibertsoaren existentzia ezin dela unibertsoak berak bakarrik azaldu frogatzea. Horren ordez, kanpoko kausa transzendente bat eskatzen du, espaziotik eta denboratik haratagoko zerbait.

Kontingentziaren argudioa

Argudio kosmologikoaren forma nagusietako bat kontingentziaren argumentua da. Kontingentziaren ideiak esan nahi du zerbaitek ez duela zertan existitu eta beste zerbaiten mende egon daitekeela bere existentziarako. Esaterako, gizakiak izaki kontingenteak gara, gure existentziarako kanpoko faktoreen mende gaudelako (gure gurasoak, esaterako).
Kontingentziaren argumentuak dio unibertsoan denak bere existentziaren azalpen edo kausa duela. Edo zerbait bere izaeragatik existitzen da, edo kanpoko kausa baten ondorioz existitzen da. Unibertsoari aplikatzen zaionean, argumentu honek unibertsoak ezin duela bere existentzia azaldu planteatzen du. Unibertsoa existitzen denez, bere existentziaren arrazoi bat egon behar da berez haratago. Kanpoko kausa hori, argudio kosmologikoaren defendatzaileen arabera, Jainkoa da.
Argudio honen indarra bere sinpletasunean datza. Guztiak existitzeko arrazoia badu, unibertsoak ez luke salbuespena izan behar. Kausak eta ondorioak atzera eginez, argumentuak azkenean kausarik gabeko kausa bat seinalatzen du, nahitaez existitzen den izaki bat, kontingentziaz baino.

Lehen kausa tenporal baten aldeko argudioa

Argudio kosmologikoaren beste bertsio bat lehen kausa tenporalaren kontzeptuan zentratzen da. Argudio hau existitzen hasten den orok kausa bat izan behar duela dioen printzipioan oinarritzen da. Logika hau jarraitzen du:
1. Existitzen hasten denak badu kausa bat. 2. Unibertsoa existitzen hasi zen. 3. Horregatik, unibertsoak badu kausa bat.
Argudio honek unibertsoa beti egon zitekeen ideiari zuzenean aurre egiten dio. Unibertsoak hasiera bat izan zuela aldarrikatuz, lehen kausa tenporalaren argudioaren defendatzaileek iradokitzen dute unibertsoak kanpoko kausa bat behar duela lehenik zergatik hasi zen azaltzeko. Kausa honek, diotenez, unibertsotik kanpo dagoen zerbait izan behar du; berriro ere, askok diote Jainkoa dela.

Argudio kosmologikoaren bidaia historikoa

Argudio kosmologikoak sustrai sakonak ditu Mendebaldeko filosofian eta teologian. Historian zehar pentsalari handienetako batzuek defendatu dute, antzinako Greziako filosofoek eta Erdi Aroko teologoek barne. Hala ere, Ilustrazioaren garaian, David Hume eta Immanuel Kant bezalako filosofoen kritikek argudioaren baliozkotasuna zalantzan jarri zuten.
Hume-k zalantzan jarri zuen gertaera bakoitzak kausa bat izan behar zuela suposatu genezakeen, eta iradokiz gure kausa eta efektuaren ulermena baliteke unibertsoari ez aplikatzea. Kantek, berriz, giza arrazoiak unibertsoaren jatorria guztiz ulertzeko gaitasunean mugatua izan zitekeela defendatu zuen.
Kritika horiek gorabehera, argudio kosmologikoak susperraldia ikusi du azken boladan. Filosofo garaikide askok defendatzen jarraitzen dute, argudioa findu eta Ilustrazioaren pentsalariek planteatzen dituzten erronkei aurre eginez. Gaur egun, interes berritua dago teologia naturalarekiko, eta argudio kosmologikoa da berpizte honen muina.

Froga zientifikoak eta argudio kosmologikoa

Azken hamarkadetan, aurkikuntza zientifikoek argudio kosmologikoari euskarri gehigarria eman diote, bereziki lehen kausa baten argudioari. Erdi Aroan, ez zegoen ebidentzia enpirikorik unibertsoak hasiera zuela iradokitzeko. Filosofoak argudio filosofikoetan oinarritzen ziren iragan infinituaren edo kausen atzerapen infinituaren ideia zalantzan jartzeko.
Hala ere, aurkikuntza astrofisiko modernoek, Hubble teleskopioarenak barne, unibertsoaren ulermena irauli dute. Big Bang teoriak, adibidez, unibertsoak hasiera izan zuela froga sinesgarria ematen du. Unibertsoa une jakin batean existitzen hasi bazen, hori argumentu kosmologikoaren baieztapenarekin bat dator unibertsoa ez dela autosufizientea, kausa bat zuela.
Hedatzen ari den unibertsoaren aurkikuntzak gehiago onartzen du unibertsoa kontingentea eta ez infinitua dela. Unibertsoaren hedapena denboran atzera eginda, zientzialariek erakutsi dute espazioak eta denborak beraiek hasiera bat izan zutela, eta ondorioz unibertsoa ez dela nahitaez existitzen den entitate bat da. Berrespen zientifiko honek argudio kosmologikoa indartzen du, unibertsoak berez haratago kausa bat behar duela dioen ideiari euskarri enpirikoa emanez.

Teologia Naturalaren Berpizkundea

Gaur egun, argudio kosmologikoa indar berrituz berpiztu den garai batean bizi gara. Ingelesez mintzo den munduko filosofo garaikide onenetako batzuk argudio honen defendatzaile sofistikatuak dira. Berpizkunde intelektual honek teologia naturalaren berpizkunde zabalagoa bultzatu du, non Jainkoaren existentziaren argudioak fedearen bidez ez ezik, arrazoiaren eta logikaren bidez aztertzen diren.
Argudio kosmologikoak, bereziki, defentsa filosofikotik eta baieztapen zientifikotik etekina ateratzen du. Unibertsoari buruzko aurkikuntza gehiago agertzen diren heinean, badirudi argudio honen funtsezko premisak indartzen dituztela. Unibertsoak hasiera bat izan zuela eta kanpoko kausa bat behar duelako ideiak oihartzuna izaten jarraitzen du filosofo zein zientzialariengan.

Ondorioa: erantzunen bila

Azkenean, argudio kosmologikoak Jainkoaren existentziaren kasu indartsua eskaintzen du oinarrizko galdera bati erantzunez: zergatik existitzen da unibertsoa? Kontingentzia, kausalitate eta unibertsoaren hasiera kontzeptuak aztertuz, argumentu honek lehen kausa transzendente batean —Jainkoa— sinesteko oinarri arrazionala aurkezten du.
Argudio honen konplexutasunari buruz hausnartuz, argigarria iruditu zait filosofia eta zientzia esanahiaren bilaketan nola gurutzatzen diren ikustea. Gai honetan sakontzea interesatzen bazaizu, gogoeta erakargarria den bideo hau hemen ikustea gomendatzen dizut. a>.