Wprowadzenie: Co oznacza stworzenie z niczego?

W dialogu między teologią a kosmologią jednym z najbardziej podstawowych i intrygujących pytań jest: Czy Bóg stworzył wszystko z niczego? Pogląd, że wszechświat, przestrzeń, czas i wszystko, co się w nim znajduje, zostało powołane do życia przez Boga bez żadnej wcześniej istniejącej materii, jest centralnym punktem wielu wierzeń religijnych. Ale jak ta koncepcja ma się do rzeczywistości, gdy patrzy się na nią przez pryzmat współczesnej nauki?
W artykule omówiono koncepcję stworzenia z niczego, często nazywaną przez teologów „creatio ex nihilo”. Porównując perspektywy teologiczne z teoriami naukowymi na temat pochodzenia wszechświata, naszym celem jest zrozumienie, w jaki sposób te pozornie różne dyscypliny mogą połączyć się, aby wyjaśnić pochodzenie wszystkiego.

Teologiczne podstawy stworzenia z niczego

Aby uchwycić teologiczną ideę stworzenia z niczego, warto zacząć od rozróżnienia Arystotelesa na dwa typy przyczyn: przyczyny sprawcze i przyczyny materialne. Przyczyną sprawczą jest czynnik powołujący coś do istnienia, natomiast przyczyną materialną jest substancja, z której coś powstaje. Na przykład Michał Anioł jest przyczyną sprawczą posągu Dawida, marmur zaś jego przyczyną materialną.
W ujęciu teologicznym Bóg jest rozumiany jako przyczyna sprawcza wszechświata. Wszystko powołał do istnienia, ale bez przyczyny materialnej. Nie było żadnej istniejącej wcześniej „rzeczy”, którą Bóg stworzył na świecie. Idea ta bezpośrednio sprzeciwia się dualizmowi metafizycznemu, który zakłada, że ​​zarówno Bóg, jak i jakaś wieczna materia zawsze istniały obok siebie. Zamiast tego doktryna stworzenia z niczego twierdzi, że istniał tylko Bóg i stworzył wszystko inne z niczego.

Kosmologia i Wielki Wybuch: miejsce spotkania?

Wraz z rozwojem kosmologii wielu naukowców badało teorie na temat początku wszechświata, przy czym Wielki Wybuch jest najszerzej akceptowanym modelem. Zgodnie z tą teorią Wszechświat rozszerzył się ze stanu niezwykle gęstego i gorącego, wyznaczając początek przestrzeni i czasu, jakie znamy. Opis ten zdaje się potwierdzać teologiczne twierdzenie, że wszechświat miał określony początek, moment, w którym wszystko powstało.
Dla osób wierzących w stworzenie z niczego Wielki Wybuch jest zgodny z ich poglądem, że Bóg spowodował istnienie wszechświata w określonym momencie. Ten punkt stworzenia jest często opisywany jako osobliwość, moment, w którym przestrzeń, czas i materia zostały skompresowane w jeden punkt, zanim rozszerzyły się na zewnątrz. Z teologicznego punktu widzenia ta pierwotna osobliwość została powołana do istnienia przez Boga, bez potrzeby jakiejkolwiek przyczyny materialnej.

Debata historyczna: wieczny wszechświat a stworzenie

Przez stulecia koncepcja wiecznego wszechświata – takiego, który zawsze istniał bez początku – była powszechnie akceptowana przez wielu filozofów, szczególnie w myśli starożytnej Grecji. Na przykład Platon i Arystoteles wierzyli, że wszechświat jest wieczny i niestworzony. Pogląd ten pozostawał w jaskrawym kontraście z judeochrześcijańskim poglądem na stworzony wszechświat.
W XX wieku teoria Wielkiego Wybuchu podważyła długo utrzymywaną wiarę w wieczny wszechświat. Odkrycie, że wszechświat miał określony początek, zszokowało wielu, ponieważ było bardziej zgodne z perspektywami religijnymi niż z dominującymi wówczas poglądami naukowymi. W rezultacie wielu kosmologów zaczęło badać alternatywne modele, aby uniknąć wniosku, że wszechświat miał początek.

Próby uniknięcia początku

Na przestrzeni lat zaproponowano różne modele kosmologiczne, które kwestionują koncepcję wszechświata o określonym początku. Należą do nich model stanu ustalonego, teorie wszechświata oscylacyjnego i hipotezy wieloświata. Niektóre z tych modeli sugerują, że wszechświat podlega cyklom rozszerzania i kurczenia się, podczas gdy inne proponują nieskończoną serię wszechświatów istniejących obok siebie.
Jednak każda z tych prób napotkała poważne wyzwania. Wiele alternatywnych modeli albo zostało sfałszowanych na podstawie danych, albo okazało się, że są matematycznie niespójne. Jedno z najbardziej znaczących odkryć miało miejsce w 2003 roku, kiedy kosmolodzy Arvind Borde, Alan Guth i Alexander Vilenkin wykazali, że nawet modeli kosmologicznych, takich jak te oparte na teorii strun lub wyższych wymiarach, nie można rozciągać w nieskończoność w przeszłość. Z ich pracy wynika, że ​​nawet jeśli istnieje wiele wszechświatów lub wyższych wymiarów, nadal musi istnieć przeszła granica — punkt, w którym wszechświat się rozpoczął.

Stworzenie z niczego: zwycięstwo teologiczne?

Tym, którzy wierzą w doktrynę stworzenia z niczego, współczesna kosmologia oferuje silne wsparcie. Pomysł, że wszechświat miał określony początek, jest zgodny z biblijną koncepcją stworzenia. Oznacza to znaczącą zmianę w stosunku do wcześniejszych stuleci, kiedy bardziej dominowała idea wiecznego wszechświata.
Jednak nie wszyscy teolodzy są zgodni co do wagi stworzenia z niczego. Niektórzy twierdzą, że można wierzyć w Boga jako podtrzymującego wieczny wszechświat bez potrzeby ostatecznego momentu stworzenia. Teolodzy ci sugerują, że relacja Boga z wszechświatem może polegać na utrzymywaniu go na zawsze, a nie na powoływaniu go do istnienia w określonym momencie. Chociaż pogląd ten jest mniej powszechny, odzwierciedla różnorodność myślenia w obrębie teologii.

Teorie kosmologiczne: czy są zgodne z Bogiem?

Wielu kosmologów, uznając dowód na początek, oferuje alternatywne wyjaśnienia, które nie wiążą się z boską przyczyną. Niektórzy sugerują, że pochodzenie wszechświata można wyjaśnić samymi prawami fizyki, bez potrzeby istnienia Boga. Na przykład niektóre teorie sugerują, że fluktuacje kwantowe lub kosmiczna piana mogły spowodować spontaniczne powstanie Wszechświata.
Inni sugerują, że wszechświat może być częścią większego wieloświata, w którym w ciągłym procesie powstają niezliczone wszechświaty. Z tego punktu widzenia początek naszego wszechświata może być tylko jednym wydarzeniem z niekończącej się serii, niewymagającym boskiego stwórcy.
Niemniej jednak, jak zauważa William Lane Craig, modele te nadal stoją przed problemem wyjaśnienia ostatecznej przyczyny. Nawet jeśli mechanika kwantowa lub teorie wieloświatów oferują wyjaśnienia powstania naszego wszechświata, nie eliminują one potrzeby transcendentnej przyczyny wyjaśniającej istnienie całego układu.

Zakończenie: Teologia i nauka w dialogu

Pytanie, czy Bóg stworzył wszystko z niczego, jest nadal przedmiotem ożywionej debaty nie tylko w kręgach teologicznych, ale także w środowisku nauki. Chociaż kosmolodzy mogą proponować alternatywne teorie, dowody na istnienie wszechświata mającego początek pozostają przekonujące i stanowią mocny argument za stworzeniem z niczego.
Dla wierzących to zrównanie teologii ze współczesną kosmologią jest zarówno ekscytujące, jak i podnoszące na duchu. Pokazuje, że nauka i religia nie są sprzeczne, ale mogą się wzajemnie informować, prowadząc do głębszego zrozumienia pochodzenia naszego wszechświata.
Ta eksploracja stworzenia nie była dla mnie czymś głęboko fascynującym i odzwierciedlającym moje własne doświadczenia. Osobom zainteresowanym dalszym poznaniem tych pomysłów gorąco polecam obejrzenie tej skłaniającej do myślenia dyskusji na YouTube. Znajdziesz go [tutaj](https://www.youtube.com/watch?v=GsSVLSDfLyY).